Herkesin bilmesi gereken temel bilgiler...!!! ÖNEMLİ

Sıfırdan başlayan bilgisayar kullanıcıları için kisa kisa bilgiler

İnternet Nedir?

İnternet, birçok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. İnternet, bilgiye kolay, ucuz, hızlı ve güvenli ulaşmanın ve onu paylaşmanın günümüzdeki en geçerli yoludur.

Internet Nasıl Ortaya Çıktı?

A.B.D. Savunma Departmanı bünyesindeki İleri Araştırmalar Projeleri Ajansı (ARPA)'nın 1969 yılında kurduğu ARPAnet ağı, bugünkü Internet'in ilk çekirdeği olmuştur.

İlk başlarda, ARPA'dan destek alan bilim adamlarının birbirleriyle bilgi iletişiminde bulunmasını amaçlayan ARPAnet, elektronik haberleşmenin çok geniş bir kullanıcı talebiyle karşılaşmasının ardından değişik bilgisayarların birbirleri ile bağlanabilmesini sağlayan iletişim protokollerinin geliştirilmesine neden olmuştur.

ARPAnet'in sağladığı avantajları gören diğer ülke bilim adamları da kendi üniversitelerini bu ağa katılmaya zorlamışlardır. Elektronik bilgi iletişiminin önemini anlayan ticari kuruluşların da ağa katılımlarıyla, internet günümüzdeki büyüklüğüne ulaşmıştır.

Internet Provider (İnternet Servis Sağlayıcı) Nedir?

İnternet servis sağlayıcısı, kişilere, kurumlara internet servislerini tamamen ya da kısmen belirli bir ücret karşılığında sunan kuruluşlara verilen addır.

TCP/IP Nedir?

İnternetin bu kadar yaygınlaşması TCP/IP (Transmission Control Protokol/Internet Protokol) adı verilen ve çeşitli protokollerden oluşan protokol sayesinde olmuştur. Bu protokolün en büyük özelliği, birbirlerine uyumsuz olan bilgisayarların dahi sorunsuz bir şekilde bilgi iletişiminde bulunmalarına izin vermesiydi. Bu protokolü kullananların çeşitli programlarla istenilen bilgiye, dünyanın neresinde olursa olsun ulaşmaları çok kolaydır.

IP Nedir?

İnternete bağlı her bilgisayarın 32 bitten oluşan ve w.x.y.z formatında bir adresi vardır (Mesela 195.174.90.8 gibi). Buna IP adresi denir.

Bilgiler, gönderilecekleri yere "Packet Switched" denilen bir metodla ufak paketlere ayrılmış bir halde gönderilirler. Paketler gidecekleri yere Router denilen ve "yol gösterici" bir göreve sahip makinelerden geçerek ulaşır. Bu paketler, iki bölümden oluşurlar. İlk bölümde gidecekleri yerin IP adresi, ikinci bölümde de içerdikleri bilgi bulunur. Router'lar kendilerine gelen paketi, ilk bölümde yazan IP adrese en yakın Router'a gönderir. Bu sayede birbirinden bağımsız bu paketler, genellikle aynı Router'ları takip ederek gidecekleri yere ulaşır ve birleşirler.

SLIP ve PPP Nedir?

Seri iletişim (Serial Communication), verilerin tek bir kanal veya hat üzerinden iletilmesini sağlar. Özellikle ardışık verileri (data bitiş) bir bilgisayar ve bir modem arasında transfer etmekte kullanılır.

SLIP (Serial Line Internet Protocol) ise, internet protokol verilerinin (IP) seri iletişim teknikleri ile iletimini olanaklı kılan bir kurallar topluluğuna verilen genel addır. SLIP protokolu, dial-up ya da kiralık hat bağlantılarında kullanılır.

PPP (Point-to-Point Protocol) de, bir tür seri iletişim protokolüdür. Genelde ISP'ler bu protokol üzerinden dial-up İnternet hizmeti sunmaktadır.

DNS Nedir?

IP adresi (IP numarası), akılda zor tutulur rakamlardan oluştuğu için, sembolik adres (Domain name) geliştirilmiştir. Hatırlanması zor IP numaraları yerine, adresledikleri yeri anlatan sözcük ve kısaltmalardan oluşan sembolik adresler ile istenilen yere ulaşmak çok daha kolaydır.

İşte bu sembolik adresler ile IP adresleri bir tabloda tutup, ikisini birbirine eşleyen program veya bilgisayarlara DNS (Domain Name Server) adı verilir.

DNS'lerde her adres çeşitli kategoriler altında toplanır. Bunların en yaygınları,

com (Commercial): Ticari kuruluş

edu (Education): Eğitim kuruluşları (Üniversiteler vb)

gov (Government): Hükümet kuruluşları

org (Organization): Ticari kaygı taşımayan kuruluşlar.

Bu kısaltmalar bazı ülkelerde ufak değişikliklere uğrasa da dünya standardı olarak yukarıdaki şekildedirler.

Freeware, Shareware, Public Domain Gibi Kavramlar Ne Anlama Gelir?

İnternette herkese açık bazı arşivler mevcuttur. Buralarda çok çeşitli bilgiler, çok çeşitli programlar bulunur (yazılım, software). Bu programları yazan kişiler, kendi programlarını herkesin alıp bedava kullanmasına izin verirler. Bu tip yazılımlara 'Public Domain" yazılımlar denir. Ancak, bazı durumlarda bu bedava kullanım kısıtlandırılır.

Freeware yazılımlar limitsiz bir şekilde herkes tarafından kullanılabilir. Bu yazılımlar, parayla üçüncü kişilere satılmamalıdır. Shareware yazılımlarda ise "dene, beğenirsen al" felsefesi geçerlidir. Programı alan kişi, belirli bir süre (1 ay gibi) kullanır, eğer kullanmaya devam ederse bir miktar para gönderir. Ancak, burada zorlayıcı bir etken yoktur.

URL Nedir?

URL (Unform Resource Locators), Web Browser'lar içinden bir www servisine ya da diğer bazı internet servislerine yönlendirme yapan komut formatıdır. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open Location' şeklinde bir seçenek üzerinden uygun URL satırları girilerek;

WWW

FTP

news

gopher

wais

telnet erişimi yapılır.

WWW Nedir?

WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, grafik, ses, film gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir.

Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir WWW Listeleyicisi'nde (WWW Browser) görüntülenebilir. WWW' in diğer bir işlevi de,öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, wais gibi).

HTML Nedir?

WWW servis sunucuları bu hiper ortamda bilgi iletimini, gösterimini HTML (Hyper Text Markup Language) denen bir programlama dili yorumlayıcısı kullanarak yaparlar. Bu dil, daha çok yazılı bir dokümanı formatlamak ile ilgili komutlar içerir.

FTP Nedir?

FTP (File Transfer Protocol) internete bağlı iki bilgisayar arasında karşılıklı dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokoldür. Aynı zamanda bu protokolü kullanan programlara da bu ad verilir. FTP protokolü ile dosya aktarımı yapılırken, iki bilgisayar arasında on-line bağlantı kurulur ve FTP protokolü ile sağlanan bir dizi komutlar yardımıyla iki bilgisayar arasında dosya alma/gönderme işlemleri yapılır.

FTP yapmak için, bağlanacağımız bilgisayarın internet adresini (numerik ya da sembolik formatta) bağlanacağımız bilgisayarda ilgili kullanıcı numarası ve şifreyi bilmek yanında bir FTP istemci (client) programı gerekmektedir.

E-Mail Nedir, Nasıl Faydalanabilirim?

Bilgisayar ağlarının üzerinden sanal posta kutuları sayesinde mektuplaşmak mümkündür. İşte e-mail (electronic mail), bu amaçla kullanılan servislere verilen genel addır. Birisine bir mektup gönderdiğinize göre bu mektubun gideceği bir geçerli adres olmalıdır. Bu adres,"e-mail adresi" olarak adlandırılır. e-mail adresi, kullanıcı ismi@DomainAdresi şeklindedir

Telnet Nedir?

Telnet, İnternet üzerinden başka bir makineye uzaktan bağlanmak için geliştirilen bir TCP/IP protokolü ve bu programlara verilen genel addır. Bağlanılan makineye girebilmek (login) için orada bir kullanıcı isminizin (user name) olması gerekir. Telnet yapmak diye bilinen deyim, telnet protokolü kullanan bir program ile internet üzerindeki bir makineye (host) bağlanmayı ifade eder.

IRC Nedir?

IRC (Internet Relay Chat), bir çok kişinin aynı anda klavye ile karşılıklı yazışarak haberleşebildiği bir platformdur. Bir diğer adı Chat' dir. IRC'de, belirli bir konuda konuşmak, tartışmak isteyen insanlar 'kanal 'olarak adlandırılan ve genellikle bir konusu olan alanlarda toplanırlar. Dünyada bir çok IRC servisi vardır, kullanıcılar bu servisler üzerinden, IRC için gereken özel bir protokolü kullanan bir program vasıtasıyla Chat yaparlar.

Bilgisayarın Bulunduğu Ortam Nasıl Olmalıdır?

Bilgisayarların bulunduğu ortam; nemden uzak, tozsuz, anti-static ve oda sıcaklığında olmalıdır. Yukarda sıralanan ortamlar sağlanmazsa bilgisayarların ekonomik ömürleri çok daha kısa olur.

Bilgisayarın Temizliği Nasıl Yapılır?

Bilgisayarın iç temizliği en az altı ayda bir yetkili teknik servisler tarafından yapılmalıdır. Bulunduğunuz bölgede teknik servis yoksa bu işlemi kendiniz de yapabilirsiniz. Bunun için önce tüm fiş ve kablolar kasadan sökülür, bilgisayar kasası açılır, açık bir yerde, hiç bir parçasına dokunulmadan hava üfleyen bir kompresör ile içindeki toz temizlenir.

Dış temizlik ise tüm fiş ve kablolar çekildikten sonra bilgisayar temizleme köpükleri veya temizlik deterjanları ile silerek yapılmalıdır. Bilgisayar içerisine sıvı kaçmamasına dikkat edilmeli ve temizlik bittikten ancak yarım saat kadar sonra bilgisayar çalıştırılmalıdır.

Bilgisayar Arkasındaki Kablolar Ne İşe Yarar?

Bilgisayar arkasındaki kablolar, bilgisayar kasası ile diğer çevre birimleri (monitör, klavye, mouse, yazıcı gibi) arasındaki bağlantıyı sağlayan kablolardır. Bu kablolar mümkün olduğu kadar ayak altında bırakılmamalı ve saklanmalıdır.

Yedekleme Nedir? Nasıl Yapılır?

Yedekleme bilgisayarınızdaki bilgilerin periyodik zamanlarda birer kopyasının alınmasıdır. Bu işlem için günümüzde en çok CD ve disketler kullanılmaktadır.

Periyodik zamanlarda (genelde haftada bir) bilgilerin disketlere yedek alınması gerekmektedir. Daha sonra ayda bir bu yedek alınan disketler, disketlerdeki bozulmaları önlemek için formatlanmalı (sıfırlanmalı) ve daha sonra yeniden yedekleme işlemi yapılmalıdır. Disketler kesinlikle manyetik ortamlarda ve güneşte bırakılmamalıdır.

Bilgisayar Virüsü Nedir?

Bilgisayar virüsleri, bilgisayarların işletim sistemlerinden kullandıkları ticari yazılımlara, donanım ayar yazılımından kişisel belgelere kadar her türlü yazılıma bulaşabilen ve yazılımları, dataları bozabilen, donanımlara kalıcı zarar verebilen yazılımlardır.

Virüsler Nasıl Bulaşır?

Bu tür yazılımlar bilgisayarlara genellikle disket alış verişi ve internet üzerinden bulaşır.

Virüsten Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Virüslerden korunmak için mutlaka bilgisayara bir anti-virüs programı kurulmalı, disket alış verişi gibi bilgi transferlerinde virüs kontrolü yapılmalıdır.

Bilgisayar ve Yan Donanımlarını İlk Kez Kullanmaya Başlamadan Önce Neler Yapılmalıdır?

Bu tür donanımları kullanmadan önce mutlaka prizlerin topraklı olup olmadığı kontrol edilmeli, toprak hattı olmayan prizler kesinlikle kullanılmamalıdır.